İngilizce bir terim olan EBITDA (Earnings Before Interests, Taxes, Depreciation and Amortization)Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kar (FAVÖK) kavramının kısaltmasıdır.
EBİTDA, genel kabul görmüş muhasebe ilkelerinde (GAAP) tanınan bir finansal ölçüt olmamasına rağmen, Türkiye’de işletmelerin birleşmesinde veya satın alınmasında yaygın olarak kullanılan ve farklı şirketler arasındaki kârlılığın, operasyonel verimliliğin karşılaştırılmasına olanak sağlayan finansal göstergedir.
EBİTDA, firmanın bulunduğu sektör çarpanıyla, o firmanın EBITDA’sını çarparak ulaştığımız şirket değerinin, değerleme yöntemi olan, çarpan yönteminin anahtar göstergesidir.
EBİTDA NASIL HESAPLANIR?
EBITDA şirketin gelir tablosundaki esas faaliyet karına (EBIT) (+) amortisman giderlerinin (DA) eklenmesiyle ya da dönem net karına aşağıda formülde gösterilen ilgili giderlerin eklenmesiyle bulunur.
EBITDA = Dönem net kârı/zararı +Ödenecek Vergiler +/- Faiz Giderleri/Gelirleri +/- Kur Farkı Giderleri/Gelirleri + Amortisman ve Yıpranma Payı Giderleri
EBITDA = Net income +/- Interest + Taxes + Depreciation + Amortization expenses
EBITDA hesaplarken Dönem Net Kar veya Zararı’ndan geriye doğru yürüyerek faaliyet karına ulaşmaya çalışacağız yani dönem net karına giderleri ekleyip gelirleri eksilteceğiz. Bunu yaparken dikkat edilmesi gereken ekleyeceğimiz giderler ya da eksilteceğimiz gelirlerin şirketin esas faaliyetiyle ilgili olmaması gerekmektedir. Amacımız operasyonel faaliyet dışındaki gelir ve giderleri elimine edip sadece şirketlerin operasyonel işlemlerinin verimliliğine odaklanmaktır.
Ayrıca hesaplamada dikkate aldığımız gelir ve giderler, operasyonel faaliyetler içerisinde olsa bile, sürekli yani sürdürülebilirliği olmayan, istisna arz eden gelir ve giderler esas faaliyet gelir ve giderlerinin içerisinde değerlendirilmemeli ve EBITDA hesaplamasına dahil edilmemelidir.
Aşağıda özet halde bir gelir tablosu yer almaktadır. Anlatım kolaylığı açısından sadece faaliyet karı/zararı ve dönem net karı/zararı ve EBITDA hesabı gösterilmiştir.
- A-BRÜT SATIŞLAR
- B-SATIŞ İNDİRİMLERİ(-)
- C-NET SATIŞLAR
- D-SATIŞLARIN MALİYETİ(-)
- E-FAALİYET GİDERLERİ(-)
- F-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR
- G-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR(-)
- H-FİNANSMAN GİDERLERİ(-)
- I-OLAĞAN DIŞI GELİR VE KÂRLAR
- J-OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR(-)
- K-DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI(-)
- (-) DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR
- (+)DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR
- (+)FİNANSMAN GİDERLERİ
- (-) OLAĞAN DIŞI GELİR VE KÂRLAR
- (+)OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR
- (+)DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI
=EBITDA
EBITDA hesaplarken izleyeceğimiz yol şu şekilde olmalı: gelir tablosunda; diğer faaliyetlerden olağan gelir ve kârlar, diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararlar, finansman giderleri, olağan dışı gelir ve kârlar, olağan dışı gider ve zararlar, dönem kârı vergi ve diğer yasal yükümlülük karşılıkları hesaplarını tek tek inceleyerek şirketin esas faaliyetiyle ilgili işlemleri EBITDA hesabının içinde değerlendirmek, operasyonel işlemlerle ilgisi olmayan işlemlerini ise dönem net kar/zararından elimine ederek şirketin esas faaliyetinden kaynaklı karına daha net bir şekilde ulaşmaya çalışmalıyız.
EBITDA HESAPLARKEN NELERE DİKKAT EDİLMESİ GEREKİR?
Örneğin gelir tablosunda “F-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR” hesabı altındaki hesapları tek tek inceleyerek yapılan işlemlerin esas faaliyetimizle ilgili olup olmadığını belirlememiz gerekmektedir. yapılan işlem esas faaliyetimizle ilgiliyse dönem net kar/zararında bir değişiklik yapmamıza gerek yoktur ya da faaliyet karı veya zararı hesabına ilgili geliri ekleyip ilgili gideri çıkarmamız gerekmektedir. Ancak yapılan işlem esas faaliyetimizle ilgili değilse dönem net kar/zararına ulaşırken çıkardıysak eklemeliyiz, eklediysek çıkarmalıyız.
Bu hesap altında aşağıdaki kalemleri incelediğimizde izleyeceğimiz yol şu şekildedir;
İştiraklerden Temettü Gelirleri ve Ebitda
Temettü gelirlerinin ana faaliyetimizle bir ilişkisi yoktur, bu yüzden dönem net kar ve zararından bu gelirleri çıkarırız.
Konusu Kalmayan Karşılıklar ve Ebitda
Konusu kalmayan karşılıklar hesabının dönem net karından çıkarılıp çıkarılmayacağıdır. Bu hesap karşılıkların iptali ile ortaya çıkan gelirlerdir ve şirketin esas faaliyetlerinden kaynaklandığı sürece EBITDA hesaplamasında dikkate alırız yani dönem net kar/zararı içerisinde zaten hesaplandığı için bir işlem yapmamıza gerek yoktur.
Faiz Gelir Ve Giderleri ve Ebitda
Faiz Gelir Ve Giderleri EBITDA hesaplanırken ilkesel olarak faiz gelir ve giderleri elimine edilir ancak şirketler faaliyetlerinden dolayı işletme sermayesi döngüsü içerisinde tahsilatlarından ödemelerine kadar geçen süre içerisinde satışlardan gelen nakitlerini, ilgili ödeme yapılıncaya kadar, şirkette tutulduğu süre boyunca değerlendiriyorsa EBİTDA hesaplamasında dikkate alınır, elimine edilmez.
Kur Farkı Geliri Ve Giderleri ve Ebitda
Kur Farkı Geliri Ve Giderleri EBITDA hesaplanırken ilkesel olarak kur farkı geliri ve giderleri elimine edilir ancak şirketler ana faaliyetlerinden kaynaklanan kur farkı gelir ve giderleri EBITDA hesaplamasında dikkate alınır, elimine edilmez. Örneğin ticari alacaklar ve borçlardan kaynaklanan kur farkı gelir ve giderleri EBITDA hesaplamasına dahil edilir ancak yabancı paralı banka kredileri ya da diğer finansman faaliyetlerinden kaynaklanan kur farkı gelir ve giderleri EBITDA hesaplamasında dikkate alınmamalıdır.
Kur farkı geliri ve giderleri ilgili dönemde olağandışı bir durumdan kaynaklı olarak ortaya çıkmış ise bu gelir ve giderler ana faaliyet ile ilişkili olsa dahi sürdürülebilir olmadığı için EBITDA hesaplamasında dikkate alınmamalıdırlar. Örneğin hızlı kur artışı, devalüasyon gibi durumlarda ortaya çıkan kur farkı.
Vade Farkı Gelir Ve Giderleri ve Ebitda
Vade Farkı Gelir Ve Giderleri Mal ve hizmet satışı için tahakkuk ettirilecek olan vade farkı gelir ve giderleri şirketlerin esas faaliyeti ile ilişkili olduklarından EBITDA hesaplamasında dikkate alınmalıdırlar. Vade farkı gelir ve giderleri, diğer gelirler, faiz gelirleri ya da finansman giderleri hesaplarında muhasebeleştirilselerde EBITDA hesaplanırken elime edilmemelidir.
Reeskont Gelir Ve Giderleri ve Ebitda
Reeskont Gelir Ve Giderleri Reeskont gelir ve giderleri ticari alacak ve ticari borçlara belirli bir iskonto oranı ile bugünki değere indirgenir. Reeskont gelir ve giderlerinin EBITDA hesaplamasında dikkate alınmaları gerekir.
Dönem Vergisi Ve Ertelenmiş Vergi Geliri/Gideri ve Ebitda
Dönem Vergisi Ve Ertelenmiş Vergi Geliri/Gideri Dönem Karı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülükleri Karşılıkları ve ertelenmiş vergi geliri/gideri EBITDA hesaplamasında dikkate alınmamalıdır. Dönem net karı/zararına ulaşırken eksilttiğimiz ödenecek vergileri, Dönem net karı/zararına eklemeliyiz.
Olağan Dışı Gelir Ve Giderler ve Ebitda
Olağan Dışı Gelir Ve Giderler ilkesel açıdan FAVÖK hesaplamasında dikkate alınmaz ancak sürdürülebilir oldukları sürece FAVÖK hesaplamasında dikkate alınmalıdır.
Kıdem Tazminatı Ve Kullanılmayan İzin Karşılık Giderleri ve Ebitda
Kıdem Tazminatı Ve Kullanılmayan İzin Karşılık Giderleri Kıdem tazminatı karşılığı giderleri faaliyet giderleri içerisinde, dolayısıyla faaliyet kârı/zararı içerisinde EBITDA hesaplamasına dahil edilmiştir. Bu yüzden bir işlem yapmaya gerek yoktur ancak TFRS’de kıdem tazminatı karşılığı hesaplamasında cari dönem hizmet maliyeti, geçmiş hizmet maliyetleri ve tanımlanmış net fayda borcuna (varlığına) ilişkin net faiz kar veya zararda muhasebeleştirilir. Hizmet maliyetleri faaliyet giderleri içerisinde, faiz gideri ise finansman giderlerinde muhasebeleştirilir. Bu yüzden EBITDA hesaplanırken kıdem tazminatına ait finansman giderleri hesaplamaya katılmalı yani dönem net kar/zararına eklenmeli.
Aktüeryal kazanç ve kayıplar ise diğer kapsamlı gelirde muhasebeleştirir bu yüzden dönem kar/zararını ve dolayısıyla EBITDA hesaplamasını etkilemeyecektir bu yüzden bir işlem yapmaya gerek yoktur.